In september 1977 heeft er in Sint-Niklaas bij galerie Waumans in de O.L.Vrouwstraat 24 een legendarische expo plaats. Aktiva een studentenvereniging met rebelse toets die opgericht is in de plaatselijke Academie voor Schone Kunsten, maakt er furore onder toeziend oog van mentor en vriend André Roelant leraar schilderen en grafiek.
Deze en vele andere activiteiten hebben geschiedenis gemaakt en leverden kunstenaars op die ertoe doen. Bijna een halve eeuw later werden een aantal van hen uitgenodigd door Jan Van Raemdonck voor een expo bij WARP waar ze met vrij recent werk in dialoog gingen met het werk van jonge kunstenaars uitgenodigd door WARP, curator Stef Van Bellingen.
Aktiva:
Nicole Bauwens, Marc De Blieck, Robert De Keersmaecker, Dan Dhaen, Frans Heirbaut, Hilde Lisaerde, Toon Saerens, Stefaan Van Biesen, Marilou Van Lierop, Jan Van Raemdonck
Passiva:
Merel Conaert, Thomas Janssens, Osaratin Kefayetou, Ruth Mugisha, Alexia Nzinga, Femke Ruymbeek, Kaylan Saro, Charlot Vael, Nora Van Sande
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Brief aan Aktiva [2024]
Een gedachtenwandeling.Toen en nu.
‘Het moet voor eens en altijd gezegd zijn dat fotografie geen kunst is’. Dit is wat onze toenmalige directeur van de academie voor Schone Kunsten van Sint-Niklaas, Karel Michiels, als eerste zin uitsprak tijdens de opening van de overzichtstentoonstelling fotografie, leerlingen van zijn eigen academie, in het toenmalig Stedelijk Museum in de Zamanstraat.
Het waren wij, studenten aan deze academie, die vol ongeloof naar deze woorden luisterden. Het was alsof we, onafhankelijk van elkaar, in twee parallelle werelden leefden die onverzoenbaar bleken. Fotografie was in onze wereld een medium dat alom tegenwoordig was. En alhoewel we verontwaardigd waren over zoveel onbegrip en conservatieve enggeestigheid, haalden we vooruitziendde schouders op. Wij waren een prille generatie, rebels en gretig en we maakten deel uit van iets dat onze identiteit versterkte: Aktiva.
Maar wat was Aktiva nu eigenlijk? In de eerste plaats was het een studentenvereniging die onder impuls van mentor en vriend André Roelant, (leraar schilderkunst en grafiek) en de zeer betrokken medestudent Luc Maes, educatieve activiteiten organiseerde, los van het beleid van de academie. Het was via dit initiatief dat we in contact kwamen met de internationale kunststromingen en we ons informeerden over de actuele tendensen binnen de toenmalige kunst van de late jaren ‘70. Maar het werd ook meer. Het begrip ‘Aktiva’ werd een cluster van bevriende leerlingen die ideeën uitwisselden en in hun vrije tijd tentoonstellingen in binnen- en buitenland bezochten. En niet onbelangrijk: in de weekends samen op stap gingen naar concerten en theatervoorstellingen, memorabele voetbalmatchen speelden, rondhingen in kroegen met een mateloze honger in eindeloos lijkende, literaire, verhitte nachten met een flair van gezonde anarchie. De soundtrack was de muziek van Talking Heads, Roxy Music, zowel als Gustav Mahler, Karlheinz Stockhausen, Nono enz. Een smeltkroes van invloeden en ontdekkingen. Er werd gefocust op de rol van Pop Art, Arte Povera, de Zerogroep, of wat het postmodernisme ons bracht. Maar ook iconen uit het verleden zoals Gaspar David Friedrich passeerden, in die periode onbekend of eerder miskend…
Door een tip van Hilde, verzamelden we voor het eerste optreden van Arno Hintjens in de Vooruit in Gent, onwetend hoe we ooit in het nachtelijk uur thuis zouden geraken. Zo ging dat in die dagen. Stelgeen vragen, proef van wat leeft en boeit.
Soms leek het een soort van ‘zelfhulpgroep’ binnen de opleiding die onze ogen opende voor een gekoesterd ideaal: de artistieke vrijheid. Sommigen spraken later over een ‘goudengeneratie’. We waren inderdaad een grote, verscheiden groep met groot potentieel. Gulzig met onstuimige levenslust, nieuwsgierig naar elkaars werk en dat is door de jaren zo gebleven.
We waren ons toen ook niet bewust van de prachtige opportuniteiten. Dat besef is pas later gegroeid. Op de Documenta 6, Kassel in 1977, ontmoetten we Joseph Beuys, omdat die in de ruwbouw van het Fridericianum rondhing daar zijn honingpomp het steeds liet afweten en hij er lezingen gaf over zijn sociaal plastiek en er met ons nadien over discussieerde. Maar wat me het meest is bijgebleven is dat onvergetelijk gevoel: een mix van intensiteit, schoonheid en passie. Het wondermooie feest dat kunst kan en moet zijn! Want kunst viert het leven, een universeel geschenk.
De groepsfoto van Aktiva, het referentiepunt van deze huidige tentoonstelling ‘Aktiva 2024’ hier in WARP, toont een groep beginnende kunstenaars die aan de start staan van een te ontplooien carrière. Een momentopname als aankondiging van de toen illustere groepstentoonstelling bij Galerij Waumans, (Onze Lieve Vrouwstraat 24, Sint-Niklaas, september 1977). We zien een grote bende jong geweld. Sommigen hebben afgehaakt, anderen hebben ons al verlaten en dit met een sluimerende, diepe pijn in het hart. Zoals de charmante dandy en lieve anarchist en soulmate Marc Wijckers. Trees van Ravels, ons ontgaan in 1984, wiens werk zich in privécollecties bevindt en in die van de Vlaamse Gemeenschap. Guido Dhaen, zijn werk tracht men nu te traceren, flamboyante portretten die een diepe indruk nalieten. Die lieve, tedere fotografe/schilder Nadine Tasseel die ons in 2020 verliet en waarmee ik praktisch iedere ochtend, op de trein naar Sint-Niklaas, een fijne babbel had. Ik koester dit nog steeds. Ook Eric Philips, met een groot hart voor kunst en kunstenaars. Hij overleed vorig jaar onverwacht in de nacht van 3 december. Als medestudent en bezieler van De Nieuwe Tijd, (Prins Alberstraat 60 te Sint-Niklaas), was dit een labo en podium voor alle Aktiva exposanten.
We vergeten hen en anderen niet, dat kan ook niet. Ze zijn een stuk van ons DNA, het soort van DNA dat ons nog steeds deel doet uitmaken van het idee ‘Aktiva’. Een gezamenlijk gedeeld verleden. Want als ik terugblik op het werk van de nu tentoonstellende collega-kunstenaars, hier in WARP, dan zie ik over de jaren, jullie onmiskenbare vastberadenheid. Herken ik die dwarsheid, koppigheid. Het compromisloze, de wil om verder te doen, los van nieuwe goden in de kunst en tendensen. Die kritische houding ten opzichtte van modieuze dogma’s. Het is een blauwdruk van wat Aktiva was en wellicht nog steeds voor ons betekent.
Ik wil Jan Van Raemdonck bedanken voor het initiatief als gastcurator, het terug samenbrengen, met de daarbij horende nostalgie. En ook curator Stef Van Bellingen van WARP voor het artistieke podium. Ach, er is nog zo veel dat hier kan belicht worden als het woord ‘Aktiva’ valt…
Nicole, Marc, Robert, Dan, Frans, Hilde, Toon, Marilou en Jan, ik ben opgetogen dat jullie het kunstenaarschap nog steeds omarmen. Het leven heeft ons niet altijd gebracht wat we hoopten of verlangden. Maar de passie om met de verworvenheden van de kunst verder te gaan, is voor ons allen een blijvende kracht en leidraad geweest. Hiermee eren we ongewild en ongedwongen het fenomeen ‘Aktiva’!
Ik zou me nog willen richten tot de jonge aankomende generatie kunstenaars die curator Stef Van Bellingen hier in dialoog heeft verzameld. Ik wens jullie oprecht ook een ‘Aktiva’ toe. Een vrijplaats, een artistiek veld, waar je kan openbloeien in geborgenheid, kordate stappen kan zetten. Los kan komen uit een artificiële bubbel. Kritisch kan groeien en zaken kan laten ontstaan zonder druk van een ‘carrière’, maar enkel en alleenuit die absolute liefde voor de integriteit van kunst. En dit in alle onafhankelijkheid. Dat is een keuze die bij jullie zelf ligt. Ik wens jullie de moed toe om hier in te volharden, want er is maar één weg: de trouw aan je eigen inzichten en fijngevoeligheden. Wordt een mooie mens via je kunst. En maak ze voedend voor al die je dierbaar zijn en voor de anderen, de toeschouwers. Want vergeet nooit: je betekent altijd iets voor iemand. Doe het rigoureus en innig want je leeft niet voor kunst alleen.
Stefaan van Biesen
Melsele, 21.07.2024
.svg)
